Uzależnienie od leków: Wszystko, co musisz wiedzieć o lekomanii i jej leczeniu

Wyroby farmaceutyczne są powszechnie wykorzystywane w medycynie. Służą zarówno leczeniu drobnych schorzeń, jak i poważnych chorób. Odpowiednio dobrane preparaty wspierają pacjenta w walce z chorobą, podnoszą jakość życia, a w przypadku chorób przewlekłych chronią pacjenta przed ich objawami i ryzykiem nagłego pogorszenia się stanu zdrowia.

Mimo wielu zalet farmakoterapia niesie za sobą również zagrożenia. Jednym z nich jest uzależnienie od leków popularnie określane mianem lekomanii. Zależność lekowa jest równie niebezpieczna, co inne uzależnienia od środków psychoaktywnych. Jest przy tym o wiele trudniejsza do zdiagnozowania, gdyż bardzo często rozwija się na bazie leczenia farmakologicznego wdrożonego z przepisu lekarza. Jakie są objawy uzależnienia od leków? Jak przebiega leczenie?

Lekomania: Co to takiego?

Lekomania to określenie powszechnie używane w kontekście uzależnienia od leków. O lekomanii mówimy wtedy, gdy pacjent niepotrzebnie przedłuża stosowanie leku i systematycznie zwiększa jego dawkę. Substancje zawarte w lekach wchodzą w interakcję z procesami życiowymi organizmu, tym samym wpływając na ich przebieg i doznania pacjentów. Uzależnienie od leków może wywoływać określone objawy fizyczne lub psychiczne. Może również pływać na zmianę zachowania. Po odstawieniu leku pacjent odczuwa doznania przypominające objawy zespołu abstynencyjnego. Jako, że organizm ludzki stopniowo zwiększa tolerancję na przyjmowane substancje chorzy sięgają po coraz większe dawki leku, aby uzyskać wcześniejszy efekt. To prowadzi do stopniowego wyniszczenia organizmu, zachwiania równowagi metabolicznej, a w skrajnych przypadkach nawet śmierci spowodowanej przedawkowaniem leku.

Jakie są objawy uzależnienia od leków?

Jak już wcześniej wspomnieliśmy lekomania jest trudna do zdiagnozowania. Podobnie jak w przypadku wszystkich innych uzależnień, chorzy często nie przyznają się do problemu, w związku z czym ich bliscy mają trudność z określeniem, czy lek jest przyjmowany ze względu na zalecenia podyktowane faktycznym stanem zdrowia, czy też jego dalsze przyjmowanie nie znajduje uzasadnienia medycznego i wynika bezpośrednio z uzależnienia.

W interpretacji sytuacji chorego pomaga znajomość podstawowych objawów zależności lekowej. Zalicza się do nich:

• zmiany osobowościowe,
• podejmowanie działań zmierzających do zdobycia leku zawierającego określoną substancję,
• sięganie po coraz większe dawki leku,
• zobojętnienie,
• spadek zdolności psychomotorycznych,
• sięganie po lek, mimo iż wskazania do jego przyjmowania już wygasły,
• stosowanie leku mimo świadomości szkodliwych skutków ubocznych,
• częste zmiany lekarza,
• objawy zespołu abstynencyjnego po odstawieniu leku.

Zespół abstynencyjny w uzależnieniu od leków: Czym się charakteryzuje?

Należy mieć świadomość faktu, iż zależność lekowa jest takim samym uzależnieniem, jak każde inne uzależnienie od substancji psychoaktywnej. Oznacza to, że nagłe odstawienie leku wywołuje u chorego podobne skutki, jak odstawienie alkoholu czy narkotyków. W toku przyjmowania konkretnego specyfiku ośrodek nerwowy przyzwyczaja się do jego obecności i działania, co w sytuacji jego braku w organizmie powoduje objawy zespołu abstynencyjnego. Objawy zespołu abstynencyjnego w uzależnieniu od leków najczęściej pojawiają się w okresie od 10 do 48 godzin od momentu przyjęcia ostatniej dawki danego środka. Okres ten zależy od rodzaju leku i czasu jego aktywności.

Do najczęściej występujących objawów zalicza się:

• lęk, niepokój,
• pobudzenie,
• zaburzenia snu,
• problemy z apetytem,
• drgawki,
• objawy przypominające grypę,
• obniżony nastrój,
• objawy psychotyczne (omamy, halucynacje, urojenia).

Jakie leki mogą działać uzależniająco?

O tym, czy dany lek przejawia właściwości uzależniające decyduje przede wszystkim jego skład. Uzależnienie najczęściej wywołują leki nasenne, przeciwbólowe, dopingujące i euforyzujące, uspokajające i hormonalne. To preparaty, których skład często zawiera nie jedną, a kilka uzależniających substancji chemicznych. Szczególnie narażeni na uzależnienie są pacjenci przyjmujący leki z grupy opioidów, barbituranów i benzodiazepinów.

Opioidy

Opioidy to popularny składnik leków dostępnych w aptekach bez recepty. Znajdują się w lekach przeciwbólowych oraz syropach na kaszel. Opioidy są bezpieczne dla zdrowia, ale wykazują silne działanie uzależniające. Dlatego też leki z tej grupy należy przyjmować zgodnie z zaleceniem lekarza lub, w przypadku leków zakupionych bez recepty, zgodnie z informacją zawartą na ulotce. Nie należy niepotrzebnie przedłużać stosowania opioidów, ponieważ to właśnie wtedy może dość do uzależnienia.

Barbiturany

Dawniej barbiturany stanowiły popularny składnik leków uspokajających i nasennych. Obecnie, znając ich uzależniające właściwości i szkodliwy pływ na zdrowie, koncerny farmaceutyczne ograniczyły zastosowanie barbituranów w popularnych lekach. Niemniej jednak, związki z tej grupy chemicznej są nadal substancją czynną w lekach na padaczkę i są powszechnie wykorzystywane przez lekarzy anestezjologów.

Nadużywanie barbituranów prowadzi do uszkodzenia wątroby i nerek i zaburza czynności umysłowe.

Benzodiazepiny

Benzodiazepiny to substancje chemiczne wykorzystywane w produktach farmaceutycznych na szeroką skalę. Znajdziemy je w składzie większości leków nasennych i uspokajających, a także preparatów przeciwdepresyjnych. Leki zawierające benzodiazepiny:

• ułatwiają zasypianie,
• łagodzą napięcie nerwowe,
• niwelują stany lękowe.

Benzodiazepiny szybko uzależniają. Niektórzy pacjenci obserwują u siebie charakterystyczne objawy zespołu abstynencyjnego już po 2 miesiącach stosowania. Jednocześnie uzależnienie od tych środków chemicznych powoduje odczuwalne pogorzenie koncentracji i pamięci, ospałość, pogorzenie koordynacji ruchowej, wahania emocjonalne, a nawet depresję.

Leczenie lekomanii: Jak uniezależnić się do przyjmowanych leków?

Samodzielne odstawienie leków zawierających substancje uzależniające jest bardzo trudne. Powodem są psychiczne i fizyczne objawy zespołu abstynencyjnego uniemożliwiające normalne funkcjonowanie pacjenta. Oznacza to, że dla osób uzależnionych od leków jedynym skutecznym rozwiązaniem jest detoks i terapia w wyspecjalizowanym ośrodku leczenia uzależnień.

Jak zacząć terapię?

Jak w przypadku każdego uzależnienia, terapię lekomanii należy rozpocząć od zdiagnozowania problemu. Chory musi sam przed sobą przyznać się do uzależnienia lekowego i poszukać motywacji do zmiany. W przeciwnym razie terapia nie przyniesie pożądanego rezultatu, a po jej zakończeniu chory wróci do dawnych nawyków i wzorców zachowania.

W przypadku silnej lekomanii rozpoczęcie terapii wymaga wcześniejszego detoksu. Detoks lekowy polega na odtruciu organizmu. Proces przebiega stopniowo. Dzięki stałemu zmniejszaniu dawek przyjmowanego środka jest on sukcesywnie usuwany z układu krwionośnego bez odczuwania przez pacjenta nieprzyjemnych objawów zespołu abstynencyjnego. Detoks ma charakter procedury medycznej i musi być prowadzony pod ścisłym nadzorem lekarskim.

Przebieg leczenia

Leczenie uzależnienia od leków obejmuje detoks, terapię indywidualną i grupową oraz wsparcie psychologa. Detoks w uzależnieniu lekowym przeprowadzany jest stopniowo, a leczenie farmakologiczne każdorazowo uzupełnia terapia. Zadaniem terapii jest odkrycie podłoża problemu, który skłania pacjenta do sięgania po substancje odurzające. Konfrontacja z problemem, jego zrozumienie i nazwanie stwarza możliwość wypracowania alternatywnych mechanizmów radzenia sobie w określonych sytuacjach z zachowaniem abstynencji od substancji uzależniającej. Zachowanie abstynencji warunkuje powrót chorego do normalnego życia.

Leczeniem uzależnienia od leków zajmujemy się w naszym prywatnym ośrodku odwykowym w Krakowie.

Wykonujemy również odtrucie lekowe w Krakowie.