Uzależnienie od leków a zdrowie psychiczne: Związek i współistnienie
Spis treści
Umysł człowieka jest równie podatny na choroby, jak wszystkie części ciała. Choroby psychiczne to poważny problem, który dotyka ludzi na całym świecie. Ich podłoże jest niejednorodne. Wiele chorób psychicznych rozwija się na skutek sytuacji życiowych i traumatycznych doświadczeń, inne są dziedziczone, a jeszcze inne pojawiają się w reakcji na bieżące wydarzenia lub sytuację życiową danej osoby.
W leczeniu chorób psychicznych wykorzystuje się psychoterapię i farmakologię. Zadaniem farmaceutyków w leczeniu depresji, stanów lękowych czy zaburzeń nastroju jest wzmocnienie aktywności GABA – neuroprzekaźnika odpowiadającego za zmniejszanie pobudliwości komórek nerwowych w mózgu. Dzięki temu leki zapewniają efekt rozluźnienia, uspokajają skołatane myśli i pomagają w pozbyciu się wewnętrznego napięcia. Równocześnie benzodiazepiny podnoszą poziom dopaminy, co pobudza ośrodek przyjemności i nagrody. To właśnie to działanie leków sprawia, że osoby borykające się ze schorzeniami psychicznymi są szczególnie narażone na uzależnienie od leków.
Wpływ uzależnienia od leków na zdrowie psychiczne
W większości przypadków uzależnienie od leków rozwija się na bazie leczonej choroby psychicznej – depresji, nerwicy, stanów lękowych. Chory w ramach terapii przyjmuje farmaceutyki, których zadaniem jest poprawa jego samopoczucia. Ze względu na czas działania benzodiazepiny można podzielić na trzy grupy:
- krótko działające (5-8 godzin): britizolam, loprazolam, triazolam;
- średnio długo działające (5-30 godzin): alprazolam, bromazepam, nitrazepam, oksazepam, temazepam;
- długo działające (do 60 godzin): diazepam, ketazolam, klobazam, oksazolam.
Benzodiazepiny z grupy krótko działających przynoszą niemal natychmiastową ulgę. Są przepisywane przez lekarza do stosowania doraźnego i zwykle krótkoterminowego. Ich długotrwałe stosowanie wiąże się z bardzo wysokim ryzykiem uzależnienia. Dlaczego?
Powodów jest kilka. Po pierwsze, organizm stosunkowo szybko zyskuje tolerancję na lek, co wiąże się z koniecznością przyjmowania coraz większych dawek w celu uzyskania satysfakcjonującego efektu wyciszenia i odprężenia. Po drugie, leki te w krótkim czasie podnoszą poziom dopaminy, co wiąże się z odczuwaniem euforii. Pacjenci uzależnieniu do benzodiazepin z grupy krótko działających sięgają po farmaceutyki nie ze względu na potrzeby zdrowotne, ale ze względu na możliwość szybkiego osiągnięcia stanu euforii.
Wpływ odstawienia leków na zdrowie psychiczne
Odstawienie substancji psychoaktywnej każdorazowo wiąże się z pogorszeniem samopoczucia. W przypadku uzależnienia od leków takich jak benzodiazepiny dodatkowym obciążeniem jest choroba, która doprowadziła do wdrożenia farmakoterapii. U osób, które przez długi czas przyjmowały leki w wysokich dawkach ich odstawienie wywołuje szereg objawów. Zalicza się do nich m.in.:
- bezsenność lub ospałość
- lęki
- nerwowość
- płaczliwość
- objawy depresyjne
- pogorszenie koncentracji
Objawy te są bezpośrednio związane z występowaniem zespołu abstynencyjnego, przy czym mogą prowadzić do nawrotu pierwotnej choroby. Dlatego też w przypadku leczenia uzależnienia od leków bardzo ważnym jest uwzględnienie historii choroby pacjenta i takie poprowadzenie terapii, aby uwzględniała ona zarówno leczenie uzależnienia sensu stricte, jak i dbałość o stan zdrowia psychicznego.